Antibiyotikler bakterileri yok etmek ya da büyümelerini durdurmak için kullanılan bir zamanın mucizevi ilacı. Bulundukları günden beri insan ırkına sağladığı faydaları yadsınamayan antibiyotikler günümüzde de aynı amaçlarla kullanılsa da artık o kadar mucizevi değil. Fleming’den bu yana çok şey değişti. Zaman içerisinde antibiyotiklerin yanlış kullanımının da etkisiyle bakteriler mutasyonlarla antibiyotiklere karşı direnç geliştirdi. Zaman geçtikçe daha da güç kazanan ve dünya genelinde krize yol açan bu durum tıp dünyasının ana endişelerinden biri. Ne var ki şu an yaşadığımız bu sıkıntıyı penisilini keşfeden Alexander Fleming 1945 yılında öngörmüştü ve bu endişesini şu sözlerle dile getirmişti:
Penisilin tedavisini pervasız bir şekilde kullanan düşüncesiz insan, penisilin dirençli bir organizmanın enfeksiyonuna yenilen bir insanın ölümünden ahlaken sorumludur
Antibiyotik direncinden kaynaklanan sorunlar bir yana günümüzde bazı bakteri türlerine karşı etkili olarak kullandığımız antibiyotikler de insan vücuduna etkileri açısından endişe uyandırıyor. Son dekatta insan mikrobiyotası -insan vücudunda kolonize olan mikroorganizmaların bütünü- hakkında bilinenler önemli ölçüde arttı. Antibiyotiklerin bağırsak mikrobiyotasını değiştirebileceği iyi bilinen bir gerçek.[1]
Antibiyotiklerin uzun süre bağırsak mikrobiyotasını değiştirmesi, bağırsak disbiyozisi obezite, tip1 diyabet, romatoid artrit gibi hastalıklarla güçlü bir şekilde ilişkilendiriliyor.[2]
Tüm bu gelişmelerden antibiyotiklerin altın çağının sonuna geldik gibi gözüküyor. Bu sebeple araştırmacılar farklı konular üzerinde çalışıyor ve bu duruma çözümler arıyorlar. Geçtiğimiz ekim ayında Nature dergisinde yayınlanan bir çalışma heyecan verici ve umut vadeden sonuçlar içeriyor. Yapılan çalışma Staphylococcus aureus bakterisi üzerine yapılmış. Bu bakteri cilt enfeksiyonlarından sepsise kadar pek çok hastalığa sebep olabiliyor. Bu bakterinin bazı suşları antibiyotik dirençli olduğundan tedavileri çok daha zor. Bu nedenle bu bakterileri yok etmek için farklı yöntemleri bulmak oldukça önemli. Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü’nden (NIAID) bir grup araştırmacının yaptığı çalışma bu alanda ümit vadediyor. Araştırmaları sonucunda probiyotik olan Bacillus bakterisinin metisilin dirençli S. aureus (MRSA) bakterisini etkili bir şekilde yok edebildiği gösterildi.
“Bu çalışma probiyotiklerin sağlığa nasıl fayda sağlayabileceğini tanımlayan ilk araştırmalardan biri. Oral Bacillus’un bazı durumlarda antibiyotik tedavisine alternatif olarak etkili olabilmesi ihtimali bilimsel olarak etkileyici ve kesinlikle daha fazla araştırmaya değer” -Dr. Anthony S. Fauci (Director of NIAID)
Çalışmada Tayland’da kırsal alanda yaşayan 200 katılımcıyla çalışıldı. Araştırmacılar bağırsak ve burundan aldıkları örnekleri incelediklerinde Bacillus içeren örneklerin S. aureus içermediğini ve aynı şekilde S. aureus içerenlerin de Bacillus içermediğini gösterdiler.
Araştırmadaki başka bir ilginç nokta da Tayland kırsal popülasyonunda genel olarak daha düşük sıklıkta S. aureus bağırsak kolonizasyonu görülmesi. Araştırmacılar bu sonuçların Bacillus tüketiminden kaynaklandığını tahmin ettiler. Çünkü Güneydoğu Asya’da insanlar sıklıkla toprakta yetişen doğal gıdaları çiğ olarak tüketiyorlar. [3]
“Tayland Pazarı – Kadının sattığı sebzeler Bacillus sporları için olası bir kaynak” [4]
Araştırmacılar fareler üzerinde de çalıştılar ve S. aureus bakterisinin kolonize olabilmesi için özelleşmiş bir sistemi olduğunu gösterdiler. Ne var ki, insan dışkı örneklerinden alınan bütün Bacillus örnekleri “fengycins” olarak bilinen moleküller üreterek bu sistemi etkili bir şekilde inhibe ettiler.
Gelecekte ise araştırmacılar bu yöntemin insanlar üzerinde işe yarayıp yaramayacağına dair çalışmalar yapmayı amaçlıyorlar. [5]
Buraya kadar gelip yazıyı okuduysanız çok teşekkür ederim. Bu çalışmayla ilgili düşündüklerinizi ve sizi heyecanlandıran çalışmaları yorumlarda paylaşabilirsiniz. Ayrıca blogda yayınlamak için yazı önerilerinizi de verebilirsiniz.
Referanslar:
[1]Dethlefsen L, Huse S, Sogin ML, Relman DA. The pervasive effects of an antibiotic on the human gut microbiota, as revealed by deep 16S rRNA sequencing. PLoS Biol. 2008;6(11):e280.
[2]Keeney, K. M., Yurist-Doutsch, S., Arrieta, M. C., & Finlay, B. B. (2014). Effects of antibiotics on human microbiota and subsequent disease. Annual review of microbiology, 68, 217-235.
[3]Piewngam, P., Zheng, Y., Nguyen, T. H., Dickey, S. W., Joo, H. S., Villaruz, A. E., … & Chiou, J. (2018). Pathogen elimination by probiotic Bacillus via signalling interference. Nature, 1.
